SULTANDAĞI (İSHAKLI) TARİHİ

OSMANLI DÖNEMİ :
İSHAKLI, Osmanlı döneminde uzun yıllar Akşehir'e bağlı kalmıştır.  Bir ara Karaman'a bağlı, sonra Konya'ya bağlı, daha sonra Akşehir'e bağlı ve en son olarakta,Afyonkarahisar'a bağlı kaza olarak kalmış ve en sonunda Nahiyeliğe düşürülerek, Bolvadin ilçesine bağlanmıştır.
İSHAKLI'nın İstanbul Başvekâlet arşivindeki 455 numarada kayıtlı bulunan Kanuni devrine ait bir il yazıcı defterinde.  Karaman Eyaletinin 18.ci kazası olduğu ve birde Nahiyesi olduğu yazılıdır.
Karaman Eyaletinin kazaları şunlardır :
Konya-Aladağ-Lârende-Ereğli-Beyşehri-Seydişehri-Akşehir-Ilgın-İSHAKLI-Çimenili-Aksaray-Koşhisar-Niğde-Karahisar-Ürgüp-Anduğu
Nahiyesi : Karahisar Develiye bağlıdır.
Katip Çelebi, Cihannüma'sında Karaman eyaletini anlatırken, İSHAKLI'nın Akşehir'e bağlı kaza olduğunu anlatır.
"Livai Akşehir" Bu sancağın kazaları bunlardır: İSHAKLU-Ilgun-Toğanhisar.
Katip Çelebi aynı eserde, İSHAKLI hakkında şunları yazar :İSHAKLU, Akşehir den bir merhale ciheti şark'ta,şehrah üzere bir kasabadır.Yani yol üzerinde bir merhale garba düşmüştür.  Yolcu için han vardır (Cihannüma sayfa 619).
Katip Çelebi bir başka yerde mesafeleri yazarken de der ki, Bolvadin'den İSHAKLU beş, Akşehir üç saat,Argıthanı viranedir dört saat (Cihannüma sayfa671).
Mehmet Emin Bin Derviş Hicri 1193, Milâdi 1779 yılında yazdığı Nehcat Elmenazil isimli eserinde İSHAKJLI'dan bahseder.
İSHAKLI, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde önemli bir kaza merkezi imiş. Büyük bir Kervansaray'ın bulunması iki adet yapma Hüyük'ün bulunması İSHAKLI'nın önemini göstermektedir.
Bu Hüyüklerden bir adedi, demiryolu altında Hıfsı GÜREL'in tarlası yanındadır.  Diğeri Yeşilçiftlik ile Sultandağı (İSHAKLI) arasında, Karasu mevkiinde, Kerpiçlik yanındadır. Buralarda insanlar yaşamış, nöbetler tutulmuş ve devlet görevleri görülmüştür.  Zira bazı kazılarda insan kemikleri çıkmaktadır.

İSHAKLI hakkında, İstanbul baş vekalet arşivinde bulunan 415 sayılı, Kanuni Devrine ait bir İl Yazıcı Defterinde, İSHAKLI Kazası merkez Üşrü (Vergisi) nün tamamen Sahip Ata Medresesine ve Kervan Saraya vakfolunduğu yazıldıktan sonra, şu mahalleler sıralanmaktadır:
1-Ahi Mahallesi:Nüfusu 73
2-Cami Mahallesi:Nüfusu 47
3-Alaca Mescid Mah.:Nüfusu 61
4-Damlıca Mahallesi:Nüfusu 56

Aynı arşivde bulunan 455 numaralı defterde, mahalleler gösterilmemiş, yanlız 149 mükellef bulunduğu isimleriyle birlikte teslim edilmiştir.İSHAKLI Kazasının üstünde aynen şunlar yazılmıştır:
Nefsi Kasabai İSHAKLU, Malikâne tamamen vakıf, medrese sahip ber mucip defter sabıka.
Bu deftere göre İSHAKLIDA şu köyler vardır:
1-Yenice:Nüfusu 38 Bu köyün Ucarı evladının Tımarı olduğu gösterilmiştir. (Yenice köyü halkının Fatih tarafından Bursaya nakil edildiği söylenmektedir, bu köy Dereçine altındadır sadece mezarlığı kalmıştır.)
2-EBER, Nüfusu 153, Eber çiftliği Ahi Dede Zaviyesi hademesinin tasarrufundadır.455 numaralı defterde Zaviyenin Ahi Ali ve oğlu Beyazıt'tan ibaret iki hademesi vardır.(Bu köy şimdi ÇAY ilçesine bağlı belediyedir)
3- KIRCA, nüfusu 90 kişidir,Selçuklu cemaati oturur.
4 BÜRHAN, 45 kişidir,Bürhan-Terhan da okunabilen bu arpalık yoluyla Abdi Baba evladının Tımarıdır.Ellerinde 927 tarihli Muafname vardır.(Bu köy Dedreçine ye bir saat mesafededir.Köy halkı Dereçineye göç etmiştir.
5- ÇİFTLİK, Nüfusu 184 kişidir. Üşrü (vergisi)Akşehir deki Sahip Ata Medresesinin vakfıdır.Şimdi Yeşilçiftlik'tir.
6- AĞ ULU (Bavı veya Badı) 62 kişidir.Ağ ulu veya Ağ evli diye meşhur olan Şeyh Yusuf zaviyesinin 12 dervişi bulunduğu isimleri ile yazılmıştır
7- ELVANBEYLİ (Namı diğer Hacı Baba Hüyüğü) Nüfusu 27 kişi,Üşrü Akşehir deki Sahip Ata Medresesinin vakfıdır.Burasının şimdi Sultandağı ile Yeşilçiftlik arasındaki Hüyük olması kuvvetle muhtemeldir.
8- BADI (ÇELİĞİ) Nüfusu 23 kişi
9- BAN KÖY, Nüfusu 24 ,Üşrünün 12 de 7 si Maruf'taki (Maarif köyü) Şeyh İbrahim Zaviyesine vakıf,Mütebaki 5 sehim,tevkii Mehmet Bey'e eşkincilu yurt olarak verildiği gösterilmiştir.Yine bu köydeki bir çiftlikte,KONYA Kadısı Hacı Ali efndinin tasarrufundadır.
10- DERVE-DİRVE-DİRVİ- Nüfusu 35,Yeni ihya edilen YAZMA mezrasıda buradadır.(Burası YAZIR denilen mezra olabilir)
11- OĞUZ- Nüfusu 126,Bu yer halen yakasinek altında Eber gölü yanınındadır.SİT alanıdır.Birde Hüyük vardır.
12- KINIK, nüfusu 43 kişi,Burada Menteşe veledi Musa oğulları otururlar.
13-DERECİK (Namı diğer ECEM) ,nüfusu 68 dir,Üşrü bu köydeki Şeyh Ecem zaviyesinin vakfıdır.Ecem'in evlâdından 18 Dervişin bulunduğu gösterilmiştir.Şeyh Ecem'in Akşehir deki Maruf (Maarif )köyündeki İbrahim Sultan türbesinde gömülü olduğu söylenir. Burası şimdiki DEREÇİNE dir.
14- GEDİL, Nüfusu 9 kişi,455 numaralı deftere göre ,bu köyün yarısı Menteşe Mirlivası Sinan Beyin mülküdür.415 numaralı defterde mülkte Sinan Paşa oğullarından Mehmet Beyin hissesi vardır,denildiğine göre bu defter,455 numaralı defterden sonra yazılmış olabilir.
15- YAKASENEK- Nüfusu 81,Selçuklu cemaatindendirler. Şimdiki Yakasinek Kasabası.
16- DERÇELİK,Nüfusu 90,Abdi Baba evlâdına arpalık yoluyla Tımardır.Bu Köy Şimdiki DERESİNEK olabilir.
455 numaralı defterde İSHAKLI kazasındaki çiftllikler ve burada yerleşen cemaatlerde isimleriyle birlikte gösterimiştir.
1-Boğaz sınırı üzerindeki ÇAY ayağı çiftliği, Bu çiftlikte Elvanbeyli yörükleri oturur .(Taşköprü civarı olabilir)
2- Üçkuyu çiftliği,nüfusu 45,Selçuklu Cemaati oturur. Şimdiki Üçkuyu kasabası
3- AĞIL Çiftliği nüfusu 44 kişi
4- AĞCAŞEHİR-Nüfusu 51. Karapınar'a girerken çeşmenin aynlarıdır.
5- YENİCE köy ve Selşşçuklu Oruğu Çiftlikleri,Nüfusu 74 Şimdiki Hakıklı Hüyük denilen yerler olabilir.
6-KARAPINAR Çiftliği- Nüfusu 35,Akkoyunlu Cemaati oturur.Şimdiki Karapınar Kasabası
7- YARINDAM Çiftliği-Nüfusu 50,
8- KÂFİRVİRANI Çiftliği,Nüfusu 62 kişi,Bu isimde şimdi halen arazi mevkileri vardır.
9- ÇUKURKUYU Çiftliği,Nüfusu 15,Şimdiki Çukurcak köyü olabilir.
10- ESKİKIŞLA Namı diğer Köpek kışlası,Nüfusu 9 ,Şimdiki Karakışla olabilir.
11- BALÇIK,Nüfusu,34 kişi,Bu çiftlikte Torlukçu aşireti oturur.
12- YALINIZ KUYU,Nüfusu 108 kişi,Burada Melek cemaatinden 108 mükellef oturmaktadır.Çukurcak yakınlarında bir yer veya Balaban yaylası olabilir.