SULTANDAĞI (İSHAKLI) TARİHİ

KADIN GİYİM VE TAKILARI :

Kadınlarımız büyük bir şalvar ve aynı kumaştan bie entari giyerler.Başlarına kenarları oyalı yazma (Çember) örtünürler.Şalvarın üzerine fişek kemer denilen altın ve gümüşten yapılan süslü kemer takarlar.Şalvar ve entari,kadifeisimli kumaş ve ipeklilerden olurlar.

Takılar genellikle,beşibiyerde denilen Osmanlı altını,şimdilerdede Döğme denilen Ankara altını ve bileziklerdir.Kulaklara küpe ve parmaklara yüzük takılardır.

MAHALLİ YEMEKLER :

Yöremizde hamur işi olarak yapılan ekmekler halen geçerliliğini korumaktadır.Haşhaşlı veya tahinli börek,Haşhaşlı Lokul,yağlı kuş,Katmer,Mercimekli Bükme,patatesli ve içli yapılmaktadır.

Fırınlarda yapılan tahinli pide çevrede çok sevilen bir pidedir.

DÜĞÜN YEMEKLERİ : Sırası ile,Çorba,üzeri et altu pide olan Tirit,Helva,(Miyane helvası)pilav ve hoşaf'tır.

DAVET YEMEKLERİ : Çorba,Tirit,veya Etli Pilav,Börek,Yaprak Dolması,Sütlaç,Tatlı (Baklava-Kadayıf-Helva),Pilav ve Hoşaf'tır.

MAHALLİ EVLENME GELENEKLERİMİZ :

KIZ İSTEME : Evlenecek erkek tarafının kadınları,kendi gönüllerinden geçen veya oğlanın istediği bir komşu kızına istemeye giderler.İş olacak,yani kız verilecek olursa,durum erkeklere söylenir.Erkekler kız evine haber vererek bir akşam kız evine giderler.Orada kızın babasından söz isterler.Söz kesilirken kız için alınacak takılarda konuşulur.

Söz kesilince kız ve erkek tarafının yakınları kız evinde bir gün tayin edilerek toplanılır.Orada söz yüzüğü takıla-

rak bisküvi ve lokum yenilir.Kız ve damat olacak erkek gelen büyüklerin ellerinden öper,yaşıtlarının ellerini sıkarlar.Bu esnada kıza el öpmeliği bahşiş olarak eline para çevrilir.

Sonra bu nişan duyurulmak üzere,erkeklere kahvade bir sabah vakti yakınlar ve komşular çağrılıp lokum ve bisküvi ikram edilir.Şimdilerde nişan için de Balo yapılmaktadır.Düğün yapılmadan araya bayram giriyorsa,gelin kıza erkek tarafı bayram elbisesi ve kınalı koç götürür.Bu gelenek şimdilerde kalkmıştır.

DÜĞÜN : İki taraf düğün gününü tespit ederler.Yazılı çağrı yapıldığı gibi,bir veya iki kadın komşuların evlerine kadar giderek falan gün falanların kına koyması var diyerek çağrıda bulunurlar.Bu çağrı sırasında kına koymaya çağrı, kı-

na gecesine çağrı ve erteye çağrı da yapılır.

KIZ TARAFINDA KINA KOYMA GÜNÜ : Düğünlerde gelin alma günü genellikle Pazar ve Perşembe günkeridir.Buna göre gelin almadan 4-5 gün önce kına koyma günüdür.Davetliler yani kadın davetliler,kız tarafının evinde veya tespit edilen genişçe bir yerde toplanırlar.Öğleden sonra yapılan bu toplantıda,gelin kıza en iyi elbiseler giydirilir ve

topluluğun ortasına oturtulur.Kızın yaren denilen arkadaşlığı eşliğinde,mahalli TEF ve türkülerle oyunlar oynanır.Da-

vetlilerin tamamının geldiği görülünce çalgı ve eğlence kesilir.Becerikli bir bayan tarafından kına koyma işlemine başlanır.Eskiden baş'a ve ellere kına yakılırdı.Şimdilerde sadece ellerin ortasına konulmaktadır.Gelenler hediyeler verirler.Kına koymaya kalkan kadın tarafından verilen hediyeler ne ise açıklanır ve kimin tarafından verildiği bağrılarak ilan edilir.Yarenlerin ellerine de kına yakılır.Akşama kadar eğlence ve türkülerle şölen devam eder.

KIZLAR GÜNÜ : Kına konulduktan sonra,kına gecesine kadar geçecek güne kızlar günü denilir.Gelin kızın arkadaşları toplanırlar ve akrabalardan birisinin yemekli davetine gidilir..Burada da eğlenceler yapılır.Bu çağrıyı gelin kız,yanına en sevdiği arkadaşını alarak,kızları evlerinden bizzat kendisi davet eder.Buna kızlar giyinmesi de

denilir.Davet edilen yerde yemekler yenir ve eğlence için toplanılacak yere gidilir.Bu eğlence için toplanan kızların arasında nişanlılar olabileceği gibi,nişanlı olmayanlarda bulunurlar.Nişanlıların erkek nişanlıları,gizlice kızları gözet-

lerler.Ayrıca nişanlı olmayan erkeklerde kendilerine uygun kız bulmak için bu şöleni onlarda gizlice izlerler.Bu izlemeden kızların haberleri vardır.Bu davetler kına gecesi gününe kadar devam ederler.

GALET veya GALEET : Bu günün adı Galet veya Çeyiz serme günüdür.Kız evinin yapmış olduğu eşyalar ile kızın el emeği çeyizleri,kız evinin uygun göreceği bir yerde sergilenir.Bu eşyalar araçlara yüklenir ve çalgı eşliğinde davetlilerle sergi yerine getirilir.Buraya oğlan evinin yapmış olduğu eşyalarda getirilerek,yanına konulur.Komşular ve davetliler öğleye kadar bunlara bakarlar.Buna galet veya Çeyiz sergileme denilir.Burada oğlan evinden gönderilen lokum ve Bisküvi yenir.

GELİN HAMAMI : Çeyiz serme (Galet) bitip,eşyalar toplandıktan sonra,gelin kızın yarenleri ve yakın arkadaşları topluca,oğlan evinden gelen Damat ve Sağdıçla birlikte ve mahalli çalgı eşliğinde kızları Hamama götürürler.Gelin

kız ve yarenleri Hamama teslim edildikten sonra sağdıç ve damat oğlan evine geri dönerler. 2-3 saat sonra düğün çalgısı,sağdıç ve damat ve damat'ın yakınları hamama giderler,hamam ücretini öderler,gerekli bahşişler de verilir

Gelin kız ve yarenleri hamamdan çıkarılarak. mahalli düğün çalgısı eşliğinde kız evine veya düğün için tespit edilen

yere götürülürler.Aynı çalgı kız evinden,oğlan evine döner.Bu işleme gelin hamamı denilir.

ÜLÜ : Hamamdan düğün evine getirilen gelin kız ve yarenleri,Mahalli TEF eşliğinde oyun ve eğlencelerine devam ederler.Bu arada gelin kız ve yarenlerinin yakınları tarafından kendilerine,adına ÜLÜ denilen çerez veya yiyecek getirilir.Bunlar,fıdık,üzüm,şeker,bisküvi,lokum v.s. olabileceği gibi,Etli veya peynirli pide,börek,hazır pasta veya ev pastası da olabilir. Getirilen bu ÜLÜ'lerin hepsi bir araya toplanır.Müştereken gruplar halinde yenilir.Artanları ise eşit miktarda taksim edilerek,yarenler ve arkadaşlar tarafından evlere götürülür.Bu işlemin tümüne kızlar giyinmesi ve ÜLÜ denilir.

KINA GECESİ :Kızlar giyinmesi,ÜLÜ günü akşamı KINA GECESİ dir.Evlerine dağılan bu kızlar ve yarenler,akşam tekrar kız evinin uygun gördüğü bir yerde toplanırlar.Bu toplantıya diğer davetliler,komşularda iştirak ederler.Mahalli Tef ve türküler eşliğindeoyunlar oynanır.Oyuna kalkan kişilere yakınları tarafından paralar çevrilerek tef çalan kişiye bahşiş olarak verilir.(Şimdilerde Kına Gecelerinde Özel Çalgı getirenlerde vardır.)Düğün bu şekilde devam ederken,oğlan evi tarafından da bir grup mahalli düğün çalgısı eşliğinde kız evine gelirler.Çalgı grubu ile birlikte Damat ve Sağdıç'ta,oğlan evindeki kadınlarla birlikte KIZ EVİNİN Kına gecesine gelirler.Burada damat ve sağdıç'ın eline kına yakılır ve kına türküsü söylenir.Daha sonra damat ve sağdıç çalgı eşliğinde dışarıda oyun oynarlar.Oyunu müteakip,çalgı ve damat ile sağdıç oğlan evinin,erkeklerin bulunduğu düğün evine dönerler.

Bu arada kız evindeki kına gecesinde,gelen konuklar hediyelerini verirler.Hediyeler verilirken,yetenekli bir bayan tarafından kimlerin ne verdiği teker teker açıklanır.Bundan sonra maniler ve türküler söylenerek gelin kıza

kına yakma işlemine geçilir.Gelin kız topluluğun orta yerine, etrafını saran yarenler eşliğinde oturur.TEF eşliğinde 

çeşitli maniler ve ağıtlarsöylenerek gelin kızın eline kına yakılır.Yarenlerden de ellerine kına yakanlar olur.Kına yak-mayı müteakip eğlence belli bir saate kadar devam eder.Bu işlemin tümüne KINA GECESİ denilir. 

OĞLAN EVİNDE DÜĞÜN HAZIRLIĞI :Oğlan evindede düğün,kız evinin kına koyma gününde başlamış olur.Bu gün oğlan evi,kız evinin kına koyma işlemine iştirak eder.Çalgı oğlan evinin önünde veya düğün için tespit edilen bir kahvehanede yapılır. Düğün bu şekilde devam eder.Oğlan evinin en yoğun olduğu gün,kına gecesinin gündüzü ve 

kına gecesi günüdür.Çünkü gündüz güveyi giydirme günü,gece ise kına gecesi günüdür.

GÜVEYİ GİYDİRME (DAVET GÜNÜ) : Gelin almanın önceki günü,güveyi giydirme ve davet günüdür.Bir gün önceden hazırlanan yemekler davetlileri ve bütün halkı beklemektedir.Düğün çalgısı kapının önünde,mahalli türküler,oyun havaları çalmaktadır. Damadın yarenleri ve yakınları da oyun oynarlar. Düğüne davet edilen ve gelen yerli ve civardan gelen diğer misafirler,hazırlanmış davet yemeklerini 10-12 şer kişilik gruplar halinde sofralarda yerler.Damadın yakınları ve yarenleri yemeklerin getirilme ve soraların temizleme işlerinde yardımcı olurlar.Bu davet öğleye kadar erkeklere,öğleden sonrada kadınlara verilir.

Öğleye yakın bir saatte düğün çalgısı kız evine gider.Kız evinin damat ve sağdıç için hazırlamış olduğu,iç çama-

şırı ve giysileri (Elbise hariç) kız evinden üç-dört kadın eşliğinde,yine çalgı ile getirirler.Öğlen namazını müteakip,hoca ve yaşlılar grubu oğlan evine gelerek davet yemeklerini yerler.Yemekten sonra Mevlüt okunur.Başka bir odada gelen giysileri giyen damat ve sağdıç,mevlüt okunan odaya gelirler,dua ile damat'a yalnız

ceketi giydirilir.Bu merasime davet ve güveyi giydime denilir.

Bu işlemden sonra damat,sağdıç ve yarenler oğlan evinin önünden,düğünün olacağı yere çalgı eşliğinde giderler.Akşama kadar oyun ve eğlenceye devam edilir. Oğlan evinde de kadınların davet işi başlar ve bitinceye kadar devam eder.

OĞLAN EVİNDE KINA GECESİ :Güveyi giydirme ve davet gününün akşamıda KINA GECESİ' dir.Bu günün akşam yemeği vakti,damat tarafından,damadın yakınları ve yarenlerine içkili yemekler,ya toplu halde yada ayrı ayrı yerlerde gruplar halinde verilir.Yemek yiyip içki alemi düzenleyen bu gruplar,tahminen en geç yatsı namazı vakti düğün evine gelmiş olurlar.Eğlence ve oyunlarına geç vakte kadar devam ederler.Bu arada yatsı namazından he-

men sonra,düğün çalgısı ile birlikte damat,sağdıç ve yarenler eşliğinde oğlan evinin kadınlar kına gecesinin yapıldı-

ğı eve giderler.Oradan kadınları alarak,kız evinin kına gecesine getirirler.Damat ve sağdıç kız evinin kına gecesinin yapıldığı yerdeki,kadınların yanı başına otururlar ve ellerine kına yakılır.Kapı önünde bir süre oyun oynanır ve çalgı

çalınır.Tekrar oğlan evinin düğün yerine dönülür.Burada oyun ve eğlenceler devam ederken Damat ve Sağdıç'a ve istiyen diğer yarenlerin ellerine,iki parmakları kapanacak şekilde kına yakılır.Oyun oynayanlara para çevrilir ve çal-

gıcılara bu paralar bahşiş olarak verilir.Eğlence geç vakte kadar devam eder ve biter.

GELİN ALMA GÜNÜ :(Pazar ve Perşembe günleridir) Bu gün sabah erkenden çalgı ile damat ve sağdıç'ın yattığı eve gelinir.Çalgı eşliğinde bunlar kaldırılır.Damat ve sağdıç düğün çalgısının önünde,akşam eğlence ve içkide bulunan arkadaş ve yarenlerini evlerinden tek tek kaldırırlar.Düğün yeri olan oğlan evine getirirler.Bu işlem tahminen 1-2

saat sürer.Orada çay ve bisküvi ile bir kahvaltı yapılır.Mahalli çalgı,damat,sağdıç ve yarenler grubu oğlan evinin önünde öğle ezanına kadar çalgı çaldırır oyunlar oynarlar.Bu arada oğlan evinin önüne berber çağrılır.Önce damat,sonra sağdıç ve daha sonra yarenler traş olurlar.Berbere bahşiş verilir ve traş ücretleri ödenir.

Öğle namazını müteakip,camilerin önüne giden kız ve oğlan evinin taraftarları halkı gelin almaya davet ederler.Bir grup kız evine giderken,bir grupta oğlan evinin önüne gelirler.Bu arada oğlan evinin önünde gelin arabası hazırlanmış ve diğer arabalar toplanmış vaziyette hazır bekler.Camiden ve kahvelerden gelen komşuların gelmesi ile çalgı eşliğinde kız evine gidilir.Kısa bir selamlaşma ve hatır sormayı müteakip damadın en yakını (Baba

anne,ağabey,amca,dayı,teyze,hala,dede,nine gibi) iki kadın ve iki erkek kız evine girerler.Gelin kurtarmak için ge-

reken bahşiş verilir.(Bu bahşiş,gelin kızın sandığı,baklava tepsisi ve gelini tutan kadın ve çocuklara verilir.

Gelin kızın bir kız tarafından,birde damat tarafından iki erkek girerek,gelini evden gelin arabasına bindirirler.

Gelin kız arabaya binmeden önce,erkek kardeşine ve en yakınına bir kırmızı kurdela vererek beline bağlatır.

Bu arada gelin kızın,gerek kız tarafından ve gerekse oğlan tarafından yapılan tüm eşya ve çeyizleri arabalara yüklenir. Gelin kız gelin arabasına (Eskiden gelin At'a,Fayton'a veya Yaylı arabaya) bininceye kadar,mahalli çalgı

çeşitli gelin havaları ve ağıtlı şekilde çalgı çalar.Gelin arabaya binince çalgı susturulur.Orada bulunan yetkili bir imam tarafından dua okunarak amin denilir.Duadan sopnra çalgı tekrar çalmaya başlar.Gelin almaya gelen ekip,kız evinin önünde bulunanlara Allahaısmarladık derler.Çalgı eşliğinde ayrılan oğlan evi,gelinle birlikte oradan ayrılır.Oğlan evi tarafından görevlendirilen bir kişi,At üstünde veya yaya olarak,sırtındaki heybe içerisindeki şekerleri ve paraları atmaya başlar.Bu işlem oğlan evine gelinceye kadar devam eder.Gelin alma ekibi dönüş yolunda gelirken,mutlaka bir cami çevresini dolaşarak gelirler.Cami yanında çalgı susar,cami geçildikten sonra tekrar çalmaya başlar.Gelin alma ekibi gelin evinin önünde oyunlar oynar.

Oğlan evinin önüne gelinince,damat ve gelin kızın yanında gelen yengelerden birisi gelini arabadan alıp oğlan

evine indirirken,orada bulunan damadın yarenleride,gelin kızın evinden gelen eşyaları oğlan evine indirirler.Bu arada önceden döşenmiş bir odaya,damat gelin kızı götürür ve duvağını açar.Söyletmelik denilen bir altın hediyeyi buynuna takar ve duvağını açar.Gelin kız ile birlikte odadan çıkarlar ve gelin kız kadınların yanına götürülür.Damatta sağdıç eşliğinde,düğüne gelen erkeklerden büyüklerin ellerinden öper ve diğerleri ile tokalaşır.Damat ilk önce babasının ve yakınlarının elini öper.Gelin inerken büyük alkış yapılır.Düğüne iştirak edenler,oğlanın babasına ve oğlan evine hayırlı olsun diyerek vedalaşıp ayrılırlarÇalgı gelin inerken gelin indirme havalarını çalar.Vedalaşmadan sonra çalgı susar.Bu işlemin tümüne gelin alma denilir.

ZİFAF (GERDEK) GECESİ :

Oğlan evine inen gelin ,yanında gelen yengeleri ile (Teyze,yenge,abla,hala) yatsı namazına kadar evde istirahat ederek vakit geçirirken,damat ve sağdıç'ta gelin indirmeden sonra sağdıcın uygun göreceği bir evde istirahat ettirilir.Yatsı ezanında damat ve sağdıç camiye giderek cemaatle namaz kılarlar.Bu namaz anında damat ve sağdıç'ın ayakkabılarının,yarenler tarafından saklanacağı gözönüne alınarak,sağdıç tarafından gereken önlem alınır.Namazdan sonra damat ve sağdıç oğlan evine gelirler.Gelin kız odasındadır.Yanında bir yengesi bulunur.Oğ-

lan evinde hazır bulunanlar (Oğlanın anne,baba,yakınları ve gelinle gelen yengeler),önceden çağırdıkları imam'a birde dini nikah kıydırırlar.Sağdıç damadı orada bulunanların yanından alıp gelin odasına götürür.Sırtına bir yumruk vurup odaya koyar.İçeride bulunan yenge gelin odasını terk eder.İçeriye girerken gelin kız damadın ayağına,damat

ta gelinin ayağına basmak isterler.Önce ayağa basanın söz sahipliği inancı yaygındır.

İçeriye girmiş bulunan dama ve gelin,ilk önce ve birlikte iki rekat namaz kılarlar. Namazdan sonra gelin,baba evinden getirmiş olduğu tavuk eti ve baklavadan bir parça çıkarır ve birlikte yerler.Sohbet ederler.Bu arada kız evinden gelen yengeler,oğlan evindekilerle birlikte diğer odada sohbet ederler.

Damatla gelin yiyip içip sohbet ettikten sonra,gerekli ailevi birleşmeyi yerine getirirler.Gelin kızın bakireliğini is-

pat eden bir miktar kan beyaz bir bez'e sürülerek kapı önünde duran sağdıç'a teslim edilir.Gelin kızın bakireliğini ispat eden bu kan,evde bulunan oğlan yakınları ve kız evinden gelen yengelerce görülür.Ve bu kanlı bezi yengeler

kızın baba ve annesine götürmek üzere alır ve kız evine dönerler ve müjdeyi verirler.Bundan sonra gelin kız ve damat evde yalnız bırakılır.

Sabah erkenden gelin kız kalkar ve evde bulunan oğlanın,Anne,baba ve yakınlarına sabah kahvesi yaparak götürür. Damatta evi terk ederek sağdıçla birlikte sağdıcın evine gider.Orada istirahate çekilir.Bu işlemn tamamına

ZİFAF (GERDEK) gecesi denilir.

ERTE : Gelin kızın gerdeğe girdiği günün sabahı erte günüdür.Bu gün öğleden sonra,düğünden önce davet edi-

lenlerden kadınlar oğlan evinde toplanırlar.Gelin kız en iyi elbise ve takılarıyla süslenir.Oğlan evine gelen davetlile-

rin ellerini öper.Mahalli TEF ile yöresel türküler söylenerek oyunlar oynanır.Kına koyma ve Kına gecesinde bulunamayıpta,hediyelerini veremeyenler,burada tekrar hediyelerini verirler.Akşama yakın tören sona erer.

FINDIK : Erte günün akşamı,oğlan evi ve taraftarları ike sağdıç ve eşi oğlan evinde toplanırlar.Her evden gelen çeşitli börekler ile çerezler yenilir.Yatsıdan sonra herkes oğlan evinden ayrılır.Bu işleme FINDIK denilir.

Şimdi,bu tip düğünler çok pahalı olduğu için artık Balo yapılmaktadır.